Najem pojazdu zastępczego na czas naprawy uszkodzonego samochodu

Skutkiem kolizji drogowej bywa niemożność korzystania z uszkodzonego pojazdu. Coraz bardziej popularny staje się najem pojazdu zastępczego w czasie naprawy auta, a następnie obciążanie kosztami ubezpieczyciela OC sprawcy kolizji. W świetle przepisów, faktycznie istnieje taka możliwość. Czy jednak zawsze poszkodowany otrzyma zwrot wygenerowanych wydatków? 

Samochód nie jest dobrem luksusowym

Zwrotu poniesionych kosztów za najem pojazdu zastępczego mogą domagać się nie tylko osoby, które dotychczas używały samochodu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, ale również osoby fizyczne, którym pojazd służył wyłącznie do celów prywatnych. Warunkiem jest, aby uszkodzenie auta uniemożliwiało dalsze korzystanie z tego samochodu. Chodzi przecież o to, aby właściciel uszkodzonego pojazdu nadal mógł wykonywać czynności życia codziennego.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17.11.2011 r., sygn. akt III CZP 05/11, wskazał: „Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej."

Tym samym ubezpieczyciel – niezależnie od celu, jakiemu służył wynajęty pojazd zastępczy – jest zobligowany do zwrotu kosztów jego najmu, pod warunkiem, że poszkodowany rzeczywiście korzystał z pojazdu.

Należy brać pod uwagę jednak, że jeżeli w trakcie naprawy uszkodzonego samochodu, poszkodowany dysponuje innym pojazdem, którym może się poruszać, nie ma podstaw, aby najmował pojazd zastępczy.

Zdarza się również, że poszkodowany zetknie się z argumentacją, iż nie powinien był najmować auta zastępczego, ponieważ mógł korzystać np. z autobusów miejskich. Zgodnie ze stanowiskiem Rzecznika Finansowego, a także orzecznictwem sądów, takie stanowisko nie jest zasadne. Uznaje się bowiem, że w XXI wieku samochód nie jest dobrem luksusowym, a korzystanie ze środków komunikacji publicznej nie stanowi odtworzenia możliwości korzystania z własnego pojazdu.

Kiedy poszkodowany zapłaci z własnej kieszeni?

Niewielu pamięta o tym, że odpowiedzialność ubezpieczyciela jest ograniczona.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym ww. uchwale, w stosunkach pomiędzy ubezpieczycielem a poszkodowanym, powinna obowiązywać zasada proporcjonalności co oznacza, iż ubezpieczyciel jest zobowiązany jedynie do zwrotu celowych i ekonomicznie uzasadnionych kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Na poszkodowanym ciąży natomiast tzw. obowiązek minimalizacji rozmiaru szkody. Oznacza to, iż powinien on postępować tak, aby nie obciążać nadmiernie ubezpieczyciela.

Dlatego też pamiętać należy, że poszkodowany, który nie skorzysta ze złożonej przez ubezpieczyciela   oferty zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, może mieć problem z uzyskaniem zwrotu wydatków przekraczających koszt uwzględniony w tej ofercie, chyba że wykaże, iż wydatki te były faktycznie celowe i ekonomicznie uzasadnione (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24.08.2017 r., sygn. III CZP 20/17).   

Inną sytuacją, w której poszkodowany postępuje wbrew swoim obowiązkom, jest najem pojazdu lepszej jakości niż pojazd uszkodzony. Szczególnie przy tzw. rozliczeniu bezgotówkowym, należy zwrócić uwagę, aby klasa pojazdu najętego nie przewyższała klasy pojazdu uszkodzonego, a stawka za dobę najmu odpowiadała średniej stawce występującej na rynku lokalnym.  

Reasumując, co do zasady każdy uprawniony jest do najmu pojazdu zastępczego w przypadku uszkodzenia samochodu w wyniku kolizji. Należy jednak udokumentować taką potrzebę. Wydatki poniesione w związku z tym najmem powinny natomiast zostać zwrócone przez podmiot ubezpieczający sprawcę kolizji w zakresie OC.

Pamiętajmy przy tym, że korzystając z oferty ubezpieczyciela w zakresie zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, zapewnimy sobie pełne pokrycie kosztów najmu, unikając jednocześnie wydłużenia postępowania likwidacyjnego jak również nierzadko sporu sądowego.

apl. radc. Martyna Ogiejko