Od pojedynczej umowy do obowiązującego prawa - czyli postępowanie w sprawie uznania klauzuli umownej za niedozwoloną

fot: http://www.przewodnikzeglarski.pl/

Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy – taki zapis widnieje w kodeksie cywilnym. W poprzednim poście wymieniliśmy również szereg przesłanek, które wskazują na to, że użyta przez przedsiębiorcę klauzula jest klauzulą niedozwoloną.

Rejestr klauzul, które już zostały uznane za niedozwolone, jest prowadzony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako UOKiK) i dostępny na stronie internetowej UOKiK: http://uokik.gov.pl/rejestr/. Jeśli odnajdziesz w swojej umowie klauzulę znajdującą się w powyższym rejestrze, co do zasady nie będzie ona dla Ciebie wiążąca. Od każdej zasady są jednak wyjątki, ale o tym później.

Postępowanie w sprawie uznania konkretnego postanowienia umownego za niedozwolone zostało uregulowane głównie
w art. 479³⁶ - 479⁴⁵ Kodeksu postępowania cywilnego. Powództwo w sprawie uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolony może wytoczyć każdy, kto potencjalnie mógłby zawrzeć umowę zawierającą niejasne postanowienie. Powództwo takie może zostać również wytoczone przez organizację pozarządową, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów, powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów oraz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Powództwo powinno zostać wniesione do Sądu Okręgowego w Warszawie - sądu ochrony konkurencji i konsumentów. Jeżeli, w wyniku powyższego procesu sądowego, wydany zostanie prawomocny wyrok, uznający konkretne postanowienie umowne za klauzule niedozwoloną, Sąd wydający wyrok, przywołuje w treści wyroku dosłowne brzmienie tegoż postanowienia i zakazuje jego stosowania. Treść wyroku opublikowana zostaje w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, natomiast treść samej klauzuli niedozwolonej trafia do rejestru prowadzonego przez UOKiK.

Zakaz stosowania tak opisanej klauzuli umownej we wzorcach umów jest powszechnie obowiązujący i dotyczy nie tylko umów, które zostaną zawarte po jego opublikowaniu, ale również tych, które zostały zawarte wcześniej.

Jeśli więc zauważyłeś, że w Twojej umowie widnieje zapis wpisany do rejestru klauzul niedozwolonych, powinieneś wyjaśnić
z przedsiębiorcą kwestię zmiany tegoż zapisu. Jeśli ten nie wyrazi zgody na zmianę lub zaprzestanie stosowania tegoż zapisu, pozostaje proces sądowy.

Co ważne! Klauzule wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych, mimo powszechnie obowiązującego zakazu, mogą być jednak stosowane w umowach, ale pod jednym warunkiem - zastosowanie takiej klauzuli w umowie musi być indywidualnie ustalone
z klientem, to znaczy, że musi być wyraźna zgoda klienta na zastosowanie tejże klauzuli. W postępowaniu sądowym, faktu udzielenia takiej zgody przez klienta dowodzić będzie musiała ta strona, która z tego faktu skorzysta, czyli z reguły przedsiębiorca.

Źródło:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2014 r. nr 121)

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2014 r. nr 101)

Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2015 r. nr 184)